KURUDAKİ İNEKLERİN BESLENMESİ

BÜYÜK BAŞ HAYVANCILIK

KURUDAKİ İNEKLERİN BESLENMESİİneklerin doğuma yaklaşık 2 ay kala sağımdan kesilmesine kuruya çıkarma, doğuma kadar sağılmadan geçen döneme de kuru dönem denilmektedir. İneklerin kuruya çıkarılmaları onların bir sonraki sağım döneminde hem yüksek süt verimine sahip olmalarını ve hem de sağlıklarının da daha iyi olmasını sağlar. Hayvanları kuruya çıkarmanın faydalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: 1. İşkembenin dinlenmesi ve yenilenmesi sağlanır.Sağım döneminde yüksek süt verimi amacıyla fazla miktarda yoğun (konsantre) yemler verilir. Özellikle tahıllardan, dolayısıyla da nişasta bakımından zengin yem maddeleri fazla miktarda yedirildiklerinde işkembede sürekli olarak asit ortam oluşur. Bu da zamanla işkembe duvarlarında yıpranmaya yol açar. Halbuki işkembede sindirilen bir çok besin maddesi işkembe duvarından emilmektedir.Bu nedenle işkembe duvarı yıprandıkça işkembede sindirilen bu besin maddelerinden yeterince yararlanılamaz hale gelinir. Kuru dönemde hayvana az miktarda yoğun yem ve bol miktarda kuru ot verilerek işkembenin dinlemesi ve yenilenmesi sağlanır. 2. Meme dokularının dinlenmesini ve yenilenmesini sağlar. Memede sağım sırasındaki faaliyet çok yoğundur.Meme dokularındaki kan dolaşımından proteinler, yağlar,şekerle ve su alınarak süt üretilir. Günde 30-40 kg süt üretilebilmesi için meme dokularından günde yaklaşık 10 ton civarında kanın devridaim yapması gerekir. Bir sağım döneminde memeler bu aşırı faaliyet sonunda yıpranır ve eskisi kadar verimli çalışamaz hale gelir.Kuru dönemde süt üretimi olmadığı için meme dokuları da yenilenir ve daha iyi üretim yapabilecek hale gelir. 3. Ana karnındaki yavrunun daha iyi gelişmesi sağlanır.Buzağı ana karnındaki gelişmesinin % 70’ini gebeliğin son 2-3 aylık kısmında tamamlar ve bu dönemde yapılan besleme hataları sonradan telafi edilemez.Bu nedenle ineğin bu son iki aylık dönemdeki beslenmesi son derece önemlidir. 4. Bir sonraki sağım dönemine hazırlık bakımından da kuru dönem önemlidir. Doğumdan sonra hızla artan süt verimine karşılık yem tüketme kabiliyeti aynı hızla artmaz.Bu nedenle inek yüksek süt verimini sağlamak için bir miktar vücut dokularından harcamak zorunda kalır. Kuru dönemde ineğin yağlandırılmadan fakat iyi bir kondisyon ile bir sonraki sağım dönemine girmesi önemlidir. İnek kuruya nasıl çıkarılır? Yüksek verimli inekler doğumdan 60-65 gün, normal düzeyde süt verimi olanlar ise 55-60 gün önceden kuruya çıkarılır. İnekleri daha uzun bir süre önceden kuruya çıkarmanın bir faydası yoktur ancak kuruda kalma dönemi daha fazla kısaltılmamalıdır. Süt verimi zaten kuruya çıkarma dönemine doğru azalmış hayvanları kuruya çıkarmak için konsantre yem verilmesi kesilir, su 1/3 oranında azaltılır ve sağım birden bırakılarak inek kuruya çıkarılır. Bazı durumlarda kuruya çıkarma dönemi yaklaşmasına rağmen hayvan hala süt verimini iyice azaltmamıştır.Bu özellikle gebeliğin son döneminde aşırı beslenmiş hayvanlarda yada kalıtsal olarak görülebilir.Bu gibi hayvanlarda yine konsantre yem verilmesi durdurulmalı ve su kısıtlanmalı fakat sağım sayısı günden güne azaltılarak tedricen kuruya çıkarılmalıdır.Örneğin önce günde tek sağıma sonra da iki günde bir, üç günde bir sağıma indirip ve sonra da tamamen sağmamak gibi bir yöntem uygulanır.Bu hayvanların yemlerinin kısıtlanmasına kuru dönemden 1-2 hafta önceden başlanmalıdır. Kuru dönemde besleme nasıl olmalıdır? Kuru dönemin ilk 1 ayında yani doğuma 1 ay kalana kadar ineklere serbest olarak iyi kaliteli bir kuru ot ve günlük olarak ta 2-3 kg konsantre yem yedirilmelidir.Eğer iyi kaliteli bir kuru ot yoksa ve kaba yem olarak sadece saman veriliyorsa konsantre yem miktarı 4 kg’ a çıkarılmalıdır. Bu dönemde verilecek konsantre yem eğer kaba yem legüminözlerden (yani yonca,fiğ kuru otu gibi baklagillerde) biri ise herhangi bir iyi kaliteli tahıl kırması olabilir. Kaba yem saman ise %16 ham proteinli bir fabrika yemi olabilir. Doğuma 3-4 hafta kala,iyi kaliteli kaba yem yanı sıra verilen konsantre yem miktarı yavaş yavaş artırılarak hayvanın 100 kg canlı ağırlığına 1 kg düşecek miktara ulaştırılır. Bu miktar konsantre yem doğuma kadar devam ettirilir. Bu dönemde verilecek konsantre yemin hayvanın doğumdan sonra yiyeceği süt yemine yada fabrika yemine benzer yapıda bir yem olması önemlidir. Çünkü doğumdan önce işkembedeki mikroorganizma topluluğunu sağım döneminde verilecek konsantre yeme alıştırmak doğumdan sonra hayvanın yem tüketiminin istenilen düzeye daha çabuk ulaşmasını sağlar. Bu son dönemde ineklere, kalsiyum bakımından zengin konsantre yemler, yem katkı maddeleri ve yonca gibi kalsiyumdan zengin kaba yemler verilmemelidir. Aksi taktirde süt humması (doğum felci) denilen hastalığa zemin hazırlanmış olur. Kuru dönemdeki ineklerin beslenmesinde nelere dikkat edilmelidir? 1. Kuru dönemde verilecek kaba yemler olabildiğince kaliteli olmalıdır. Çünkü ana karnındaki yavrunun gelişmesi nedeni ile işkembenin hacmi, dolayısı ile yem alma kapasitesi daralmıştır ve bu nedenle kalitesiz kaba yemler işkembede boşa yer kaplayarak hayvanın besin maddeleri bakımından eksik kalmasına neden olabilir. Yine verilen kaba yemler patoz samanı gibi çok ince kırılmış yemlerden oluşmamalıdır.İnce yemler hayvanların geviş getirmelerini azaltır,dolayısıyla da tükürük salgısı azalmış olur.Bu durum ineklerde işkembe asitliğinin artmasına ve yemlerden iyi yararlanılmamasına neden olur. Doğuma 3-4 hafta kala ise kalsiyum bakımından zengin baklagiller kaba yemleri yerine iyi kaliteli çayır kuru otu yada buğdaygiller kaba yemleri daha sağlıklı olacaktır. 2. Silaj, pancar, domates ve elma posaları ile taze biçilmiş yeşil yemler gibi fazla sulu yemler yedirilmemelidir. Yine işkembenin kapasitesinin azalmış olması nedeni ile bu yemler fazla miktarda su kapsadığından hayvanlar beslenme eksikliğine uğrayabilir 3. Küflenmiş, kızışmış ve herhangi bir şekilde bozulmuş yemlerin yedirilmesi yavru atmalara neden olabilir 4. Kurudaki inekler mutlaka diğer ineklerden ayrılarak, ayrı bir beslenme ve bakım programı uygulanmalıdır. 5. Kurudaki ineklerin aşırı beslenmeleri ve dolayısı ile yağlanmaları kesinlikle önlenmelidir. 6.İneklerin önünde her zaman içebilecekleri şekilde su bulundurulmalıdır.